Kesme

Kesmenin önemi Ve Endüstrideki Yeri

Bir Iş Parçasını Kesici Takımlarla Ikiye Ayırma Işlemine Kesme Denir. Metaller Kesme Işlemlerinde El Testereleri, Makine Testereleri, Oksijen Alevi, Elektrik Arkı, Makas Ve Kesme Kalıpları Gibi Aletler Kullanılır. Kesme Işlemini Işin Durumuna Ve Parça Sayısına Göre Tayin Edilir. Tek Parça Işlerin Fazlalıkları Veya Boşaltılacak Kısımları El Testereleri Ile Kesilir. Fakat Iş Yerlerinde, Sayısı Fazla Olan Iş Parçaları Testere Makinelerinde Kesilir. Iş Parçaları Plaka şeklindeki Malzemelerden Kesilecekse Bunlar Ya Elle çalışan Veya Motorla çalışan Makaslarda Kesilir. şayet Iş Parçaları Profilli Kesilecekse, Bunun Için Bir Kesme Kalıbı Yapılması Gerekir.

Kesme Işlemini Ne Tür Olursa Olsun önemli Olan, Işin ölçüsünde Ve Aynı Zamanda Firesiz Kesilmesidir. Işin ölçüsünden Fazla Kesilmesi, Hem Malzeme Kaybına Hem De Zaman Kaybına Sebep Olur.

Testereyle Kesme

Testereler

Metalleri Kesmede Kullanılan Testereler:
1) El Testereleri


2) Daire Testereler


3) şerit Testereler Olmak üzere üç çeşittir.



Bütün Testereler Gibi Metal Testereleri De, Peş Peşe Sıralanmış, Kesme özelliğine Sahip Sivri Uçlu Dişlerden Meydana Gelmişlerdir. Testereler, Dişlerin Biçimi Ve Dişlere Verilmiş Olan Açılar Yardımıyla Keser. Sertleştirilmemiş Veya Yeteri Kadar Sert Olmayan Testereler Kesme Esnasında Da Hemen Körlenirler.

El Testereleri

El Testereleri, Ince Bir şerit şeklinde Olup Iki Taraflı Veya Bir Tarafı Dişlenmiş Kesici Takımlardır. El Testereleri Testere Koluna Takılarak Kullanılır. Rahat Bir Kesme Yapılması Için Testere Dişlerinin öne Doğru Kesecek şekilde Takılması Ve Somunla Yeteri Kadar Gerdirilmesi Gerekir. Testere Dişlerinin Kama Açısı 500 Ve Boşluk Açısı 400 Dir. Dişlere Ayrıca Bir Talaş Açısı Genellikle Verilmez. çünkü Denemeler, Talaş Açısı Verilmiş Testerelerin Insani Daha çok Yorduğu Sonucunu Ortaya Koymuştur. Bunun Sebebi, Kesme Esnasında Iş Parçasının Ince Olması Halinde Dişlerin Takılması Ve Daha Fazla Kuvvet Gerektirmesidir. Buradan, Ayrıca Testerenin Kolay Kırılma Olasılığının Artması Sonucu Da çıkmaktadır. Talaş Açısı Verilmiş Olan Testerelerde Bu Açının Değeri 20 Dir. Buna Göre Boşluk Açısı 380 Ye Düşer. Bu Durumda Boşluk Açısı Azalmış Olacağından, çıkan Talaşların Talaş Boşluğuna Sıkışması önlenmiş Olur. Talaşların Testere Dişleri Arasına Sıkışması Da Kesmeyi Zorlaştıran Ve Daha Fazla Güç Sarfedilmesini Gerektiren Bir Etken Olarak Kabul Edilmektedir.
Testerelerin Kesmesini Kolaylaştırmak Için Dişlere çapraz Verilir. çapraz, El Testerelerinde Dalgalı ( Grup çapraz ) Olarak Verilir. Ancak Metal Testerelerinin Diş Adımları Küçük Olduğundan Her Dişe Ayrı Ayrı çapraz Verilmez, Sadece Dalgalı çapraz Verilir. Dalgalı çaprazlı Testereler, Her Dişi çaprazlı Testerelerden Daha çabuk Körlenir. Maqkine Testerelerinin Diş Adımları Daha Büyük Olduğundan Her Dişe Ayrı Ayrı çapraz Verilir. Bu Yüzden Makine Testereleri Hem Kolay Keser Hem De çabuk Körlenmez.
Testerelerin Seçimi

El Testereleri Ile Kesme Yaparken Malzemenin Cinsine Ve Işin Biçimine Göre Testere Seçilir. çünkü Her Türlü Malzemeyi Ve Her Profildeki Işi Kesmeye El Verişli Olamaz. Bu Yüzden Testereler Farklı özelliklerde Ki Malzemeler Için Farklı Diş Adımlarında Yapılır. Bir Testerenin Adımı Işin Sertliğine, Malzemenin Cinsine Ve Profiline Uygun Değilse Kesme Işlemi Ekonomik Olmaz. Testere Ya çabuk Körlenir Veya Kesme Esnasında Kırılabilir. Bunun Için Aşağıdaki şekillerle Gösterilen Kurallara Uygun Testere Seçimi Yapılmalıdır.

Kesilecek Işlerin Biçime Göre Testerelerin Seçimi;
A) Dolu Malzemeler Için Kaba Dişli Testereler Seçilir
B) Et Kalınlığı Fazla Olan Içi Boş Malzemeler Için Orta Kabalıkta Testereler Seçilir
C) Et Kalınlığı Ince Olan Boru Ve Sac Gibi Iş Parçaları Ince Dişli Testerelerle Kesilir.

Testere Dişlerinin Kabalığı Inceliği Bir Parmakta Ki ( 1” ) Diş Sayısı Ile Yani Testerenin Adımı Ile Ifade Edilir. Testerenin Adımı, Bir Parmak Uzunluğunun Milimetre Karşılığı Olan 25,4 Mm Nin, Bir Parmakta Ki Diş Sayısına Bölünmesiyle Elde Edilir. Bu Ifadeden Ve şekil 2’ Den Anlaşılacağı Gibi Testerenin Adımı Iki Diş Arasında Ki Mesafedir.
Testerelerin Seçiminde Göz önünde Tutulacak Bir Başka önemli Konu Da, Kesilecek Malzemenin Cinsidir. Bunun Için Sert Malzemelerin Kesiminde Ince Adımlı Testereler, Yumuşak Malzemelerin Kesiminde De Kaba Testereler Kullanılır. Aşağıda Ki Tablo, Kesilecek Malzemelerin Cinsine Göre Uygun Düşecek Testereleri Göstermektedir.




El Testereleri Ile Kesmek

El Testereleri Ile Doğru Bir Kesme Yapabilmek Için Testere Lamasının Keskin Olması, çaprazının Bozulmamış Olması, Testerenin Doğru Ağızlatılması Ve Kurallara Uygun Sürülmesi Gerekir. Testereyle Kesme Işlemi Başlangıçta Nasıl öğrenilirse Ve Kesmeye Nasıl Alışılırsa öyle Gider. Bu Yüzden Işin Başında Kurallara Uyulmasına Ve Testerenin Gelişi Güzel Sürülmemesi Gerektiğine Dikkat Edilmelidir.

Kusursuz Bir Kesme Alışkanlığı Elde Edebilmek Için Testere, önce Ağızlatılır. Bunun Için Testere, Kesen Kişiye Ve Sağa Doğru Takriben 50 Kadar Eğik Tutularak Bir Iz Açılır. Iz Derinleştikçe, Testerenin öne Doğru Eğik Tutularak Sürülüşüne Devam Edilirken; Yana Doğru Olan Eğikliği Azar Azar Düzeltilir. Testere Tam Ağızlandıktan Sonra Artık Sadece öne Doğru Takriben 70 Kadar Eğik Olacak şekilde Sürülerek Kesmeye Devam Edilir.

Keserken Testere Noktalanmış Iki çizgi Arasında Veya Kontrol çizgisine Paralel Sürülür. Testerenin Eğri Gitmesine çaprazının Iyi Olmadığı Sebebiyet Verdiği Gibi Dikkatsizce Sürülmesi De Sebep Olmaktadır.

Testere Başlangıçta Hiçbir Zaman Düz Sürülmez. şayet Düz Sürülürse, Testere Marka çizgisini Siler Ve Aynı Zamanda Işin Yüzeyini çizer, Testere Doğru Ağızlayamaz, Dolayısıyla Iş Bozulabilir.

El Testereleri Ile Keserken Kurallara Uygun Bir Kesme Yapılırsa Normalden Fazla Bir Yorgunluk Olmayacaktır. Testere öne Doğru Sol Elle Itilirken, Sağ El Ile Kesecek Kadar Bastırılır. Sol El Aynı Zamanda Dengeyi Sağlar. Testere Geri çekilirken Baskı Kuvveti Kaldırılır, Testere Serbestçe Geri çekilir. Geri çekiliş Hızı Kesme Hızından Daha Fazla Olur. Testere Ile Kesme Işlemi Aynen Eğeleme Işlemi Gibidir.

Testerenin Kestiği Andaki Hızına Kesme Hızı Denir. Kesme Hızı çeşitli Malzemeler Için Değişiktir. Makine Yapı çeliği Için Kesme Hızı Yani Bir Dakikadaki Gidiş Geliş Hızı 50 60 Dır. Buna Dikkat Edilmezse, Yani Testere Daha Hızlı Sürülürse çabuk Körlenir. Makine Yapı çeliğinden Daha Sert Olan Malzemeler Için Kesme Hızı Daha Düşük Olmalıdır Aksi Halde Testere Birkaç Defa Sürülünce Körlenir.

El Testereleri Ile Keserken Dikkat Edilecek Noktalar

1. Yüzeyi Geniş Olan Ince Parçalar Kesilirken, Kesme Geniş Yüzeyden Yapılır. Dar Yüzeyden Yapılırsa Baskı Kuvveti Daha Az Dişe Bölüneceğinden Bir Dişe Gelecek Kuvvetin şiddeti Artar. Bu Durumda Dişler Kırılabilir.

şekil 2. Ince Iş Parçalarının Kesilmesi

2. Iş Kesme Esnasında Titreşim Yapmayacak şekilde Bağlanmalı, Mengene Ağzından Fazla Taşmamalıdır.
3. Testere Ileri Sürülürken Yani Kesme Yaparken Fazla Bastırılmamalı, Ancak Testerenin Kesmesini Sağlayacak Kadar Baskı Yapılmalı, Testere Geri çekilirken Bu Baskı Tamamen Kaldırılmalı Fakat Testere Yukarı Kaldırılmamalıdır.
4. Testere Kendisine Bir Iz Açıncaya Kadar Kendi Ağırlığı Ile Sürülmelidir.
5. Kesme Esnasında Testere Boydan Boya Sürülmeli, Testerenin Sadece Kısa Bir Kısmı Kullanılmalıdır.
6. Döküm Ve çelik Malzemeler Kesilirken Testerenin Kesme Hızı 50...60 Gidiş-geliş (kurs) Olacak şekilde Sürülmelidir.
7. El Testereleri Ile Keserken Yağ Kullanılmamalıdır. Aksi Halde, Yağ Talaşların Akışını önler Ve Talaşların Sıkışmasına Sebep Olur.
8. Kesme Biterken Testerenin Kesme Baskısı Azaltılmalıdır.
9. Kesme Işlemi Bittikten Sonra Testerenin Kelebek Somunu Bir Diş Kadar Gevşetilir. Bunun Sebebi Testere Lamasının Devamlı Gergin Kalmasını önlemektedir. Uzun Zaman Gergin Kalan Testere Laması Yorulur Ve Kırılması Kolaylaşır.



Makinede Iş Kesmek

Kalın Parçalar özel Olarak Yapılmış Testere Makinelerinde Kesilir. Bir Işin Makinede Kesilmesi, Hem çok çabuk Ve Hem De Düzgün Olur. Bu Yüzden çeşitli Kalınlıklarda Ki Iş Parçalarını Kesmek Için çeşitli Tiplerde Ve Kapasitelerde Testere Makineleri Yapılmıştır.


Testere Makineleri

Endüstride Kullanılan Belli Başlı üç çeşit Testere Makinesi Vardır. Bunlar:
1. Yatay Testere Makinesi
2. şerit Testere Makinesi
3. Daire Testere Makinesidir.

Yatay Testere Makinelerinde Kullanılan Testereler şekil Yönünden El Testerelerine Benzerler. Ancak Bu Testere Lamaları Daha Kalın Ve Daha Kaliteli Malzemeden Yapılmış Ve Her Diş Ayrı Ayrı çaprazlanmıştır. Testerenin Hareketi De El Testeresi Gibi Gidiş Geliş şeklindedir. Bu Hareket Bir Elektrik Motoru Tarafından Döndürülen Bir Eksantrik Disk Ile Sağlanmaktadır.

şerit Testerelerde Ise Testere şerit şeklinde Bir Büyük Halkadan Ibarettir. şerit Testere Makineleri Daha çok Kalıpçılık Atelyelerinde Kullanılır. çelik, Dökme Demir, Ağır Ve Hafif Metaller, Pres Maddeleri, Plexglas, Ağaç Ve Her ürlü Malzemelerin Bu Makinelerde Kesilmesi Mümkündür. Dikey çalışan şerit Testere Makinelerinde Olduğu Gibi Soğutma Suyu Kullanılmaz, Ancak Kuru Kesme Yapılır. Ayrıca Yatay Olarak çalışan şerit Testerelerde Vardır. Bunlar Sadece Dolu Malzeme Ve Profil Kesmek Içindir. Bu Yüzden Soğutma Sistemli Olarak Yapılmışlardır. Bu Tip Testereler De Yatay Testerelerde Olduğu Gibi, Bir Boş Kurs Olmadığından Kesilme Daha çabuk Olur.

Daire Testere Makinelerinde Testere Daire şeklinde Olup Bir Sonsuz Vida Sistemi Ile Elektrik Motorundan Hareket Alır. Bu Testereler Düşük Devirlerde Ve Sulu Olarak Kesme Yapar. Bu Makinelerin Kullanılması Diğerlerine Göre Daha Kolay Ve Emniyetlidir.

şekilde Sadece Kesme Sistemi Görülen Tepsi Testere Makinelerinde Kesme çok Yüksek Hızda (2000 – 3000 D/d) Kuru Kuruya Yapılır. Tepsi Testereler Ince Dişli Olup Yüksek Devirlerde Kesme özelliğine Sahip Yüksek Kaliteli Wolfram-molibden çeliklerinden Yapılmaktadır.


Makine Testereleri

Makine Testereleri Kesme Esnasında Daha Fazla Zorlandıkları, Yani Daha Büyük Kuvvetlerin Etkisinde Kaldıkları Için, Dişlerinin Kuvvetli Olması Gerekir.

Makinelerde Ekonomik Bir Kesme Yapılabilmesi Için, Testere Kalınlıklarının, Diş Biçimlerinin Ve Dişlerinin Açılarının, Malzeme Cinslerine Göre Ne Kadar Ve Nasıl Olması Gerektiği Saptanmıştır. Buna Göre Makine Testerelerinin Diş Biçimleri Iki şekilde Yapılır.

Makine Testerelerinin Talaş Boşlukları, Dişlerin Rahat Kesilmelerini Sağlayacak şekilde Yapılmıştır. özellikle Büyük Adımlı Makine Testerelerinde Dişler Kavisli Yapılmak Suretiylei Talaşların Kolay Akması Sağlanmıştır. şekilde Görülen, Sırtı Geniş Testerenin Aynı Zamanda Genişçe Bir Talaş Boşluğu Da Vardır. Bu Boşluk Ve Kavis, Testere Dişlerinin Kuvvetli Olmasını Sağlar Ve çıkan Talaşların Akmasını Kolaylaştırır.

Makine Testerelerinde Talaş Açısı Genel Olarak 8°......10° Kadar Verilmiştir. Aşağıdaki Tabloda Malzeme Cinsine Ve Diş Biçimine Göre Talaş Açılarının Değerleri Verilmiştir.


Malzeme Cinsi Talaş Açıları
Sivri Dişlerde Kavisli Dişlerde
Sert Malzemeler 5° 15°
Normal Sertlikteki Malzemeler Ve Gri Döküm 0° 8°
Yumuşak Ve Kırılgan Malzemeler Için 10° 25°


Makine Testereleri Ile Keserken Ilerleme Hızının Ayarı çok önemlidir. Bunlar Pahalı Takımlardır. Bu Yüzden Testere Makinelerinde çalışırken Ilerleme Ayarı Doğru Yapılmazsa Testere Kırılabilir. Testerenin Ilerleme Hızının, Malzeme Cinsine Ve Aynı Zamanda Testerenin Yenilik Durumuna Göre Doğru Ayarlanması Gerekir. Bunun Için Genel Olarak; Büyük Kesitle Ve Sert Malzemeler Için Yavaş Ilerleme Hızı, Küçük Kesitli Ve Yumuşak Malzemeler Için Daha Fazla Ilerleme Hızı Verilir.


Testerelerin Bakımı

Bir Testere Lamasının ömrü, Doğru Kullanılmasına Bağlıdır. Testere Laması Körlenmeden Ne Kadar Zaman Kullanılabiliyorsa Iş O Kadar Ekonomik Olur. Testere Makinelerinde çalışırken Testerenin Işe Yavaşça Temas Ettirilmesi Testere Kendine Bir Iz Açınca Baskının Ancak Yeteri Kadar Arttırılması Gerektiği Hususlarına Dikkat Edilmelidir.

Testere Makinelerinde Kesme Yaparken Mutlak Suretle Soğutma Sıvısı Kullanılmalıdır.